Halk arasında şeker hastalığı şeklinde bilinen diyabet hastalığının Tip 1 ve Tip 2 şeklinde iki farklı tipi mevcuttur. Her ikisinde de benzerlikler ve farklılıklar bulunsa da bu ayrımın asıl nedeni hastalığın nasıl oluştuğu ile ilgilidir.
Tip 1 diyabet veya latince ismi ile Diabestus Mellitus kanda bulunan glikoz (şekerin en küçük yapı taşına verilen ad) levelinin olması gereken düzeyden daha da yukarıda olması durumuna verilen isimdir.
Vücutta oluşan bu şeker kişide idrar yolu ile uzaklaştırılmaya çalışıldığından bu kişilerde çok susama ve sık sık idrara çıkma durumu gözlemlenir. Bu nedenle de idrarlarında bir miktar şeker tespiti yapılır. Sağlıklı ve diyabet hastalığı olmayan bireylerde idrarda kesinlikle şekere rastlanmamaktadır.
Ülkemizde son yıllarda değişen beslenme düzeni ve paketli gıdalara, çabuk hazırlanan yiyeceklere, fast-foodlara olan ilgi arttığı için Tip 1 diyabet görülme oranı da ciddi anlamda artmıştır.
Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun yayınladığı verilere bakılarak her 11 yetişkin bireyden birinin şeker hastalığının olduğunu görürüz. Bunun ana nedenlerinden biri de aile öyküsüdür.
Bu hastalık aile bireylerinden birinde ve özellikle ebeveynlerde görüldüğü zaman biz de risk altındayız demektir. Çünkü aile bireylerinin beslenme düzenleri birbirine benzer. Özellikle de mutfakta annelerimizin öğünlerimiz için hazırladığı besinlerin şeker miktarı ve karbonhidrat miktarı yüksek ise bu bizi hastalığa daha yatkın hale getirmektedir.
TİP 1 DİYABET NEDEN OLUŞUR?
Vücutta Tip 1 diyabet oluşmasının nedenleri bağışıklık sisteminin ve metabolizmanın zaman içerisinde tahrip olmasından kaynaklıdır.
Kötü beslenme alışkanlığı ve yanlış gıdaların tercih edilmesi zaman içerisinde hücrelerin atalarımızdan bu yana besin olarak tanımadıkları yeni maddelerle bir mücadele başlar. Bu mücadele savunma mekanizmamızın kontrolünde gerçekleşir.
Uzun bir zaman diliminde tekrar eden sürekli savunma hali hücrelerin kimyasal anlamda sıkıntılar yaşamasına ve normal işleyişinin sekteye uğramasına neden olur.
Metabolizmada meydana gelen bu sorunların ortaya çıkardığı hastalıklardan biri de Tip 1 diyabettir.
TİP 1 DİYABET BELİRTİLERİ NELERDİR?
Tip 1 diyabet belirtileri kişilerde her zaman tamamı ortaya çıkmasa da mutlaka birçoğunun gözlemleneceği şekilde gelişir.
Bu kişilerin iştah mekanizmalarında bozukluklar olduğundan ve kan şekeri düzeyleri sürekli dalgalandığından kendilerini, tıka basa doysalar dahi 2,5 – 3 saat içerisinde yeniden bir şey yerken bulurlar. Özellikle de şeker seviyeleri ne kadar bozulmuşsa o kadar çok sağlıksız gıdalara yönelirler. Bunun bir nedeni de bozulmuş bağırsak florasıdır.
Bağırsak florasında yer alan yararlı bakterin protein ile beslenen türevlerinde azalma olduğundan ve karbonhidrat ile beslenen türevlerinde artış olduğundan şekerli gıdaları seçmeniz konusunda beyninize sinyaller gönderirler.
Yeni yapılan araştırmalarda ortaya konulan mikrobiyota konusunun diyabet ile doğrudan ilişkili kısımları bulunmaktadır.
Bireylerde Tip 1 diyabet belirtileri; ağız kuruluğu, sık idrara çıkma, sürekli bir açlık hali, tıkanırcasına yemek yeme, sürekli su içme isteğinin olması gibi genel belirtilere sahiptir.
Bunların dışında:
- Yorgunluk
- Halsizlik
- Ağız kuruluğu
- Göz bozuklukları
- Diş eti hastalıkları
- Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu
- Yaralarda geç iyileşme
- Ağızda aseton kokusu
- Ayaklarda uyuşukluk ve karıncalanma
- Nemini kaybetmiş ve kaşıntılı cilt
TİP 1 DİYABET NASIL TANI KONULUR?
Tip 1 diyabette tanı konulurken kullanılan testler açlık kan şekeri ölçümü ile şeker yükleme testi gibi uygulamaları içermektedir. Aynı zamanda kişinin idrarında da glikozun olup olmadığına bakılır.
Sağlıklı bir bireyde 12 saatlik aç kalınması durumunda açlık kan şekeri değerleri 70 ile 100 mg/dL şeklindeki aralıkta yer alır. Ancak Tip 1 diyabeti olan hastaların açlık kan şekerleri 126 mg/dL’den daha yukarıda olur.
Peki, 100 mg/dL ile 126 mg/dL arasında olan bireyler nasıl değerlendirilir?
Bu bireyler şeker hastası olmaya aday bireyler olarak adlandırılırlar ve acilen bu durumlarını düzeltmek adına gerekli diyet düzenlemesini yapmaları, egzersizlerini aksatmamaları ve uzman bir hekimden yardım almalıdır. Aksi halde herhangi bir değişikliğe gitmezse kendisi de bir süre sonra Tip 1 diyabet hastası olacaktır.
Kişilerde bakılan bir diğer test de tokluk kan şekeri ölçümüdür. Kişinin açlık kan şekeri değerindeki problem tespit edildikten sonra tedavi planlaması için hastalığın ne düzeyde olduğunu kontrol etmek ve kesin tanı koymak için yapılır.
Bu uygulamada yemek yemeden 2 saat önce kan şekerine bakılır. Kişide 200 mg/dL üzerinde bir değer görülürse kesinlikle Tip 1 diyabet hastalığı vardır.
Bunun yanı sıra yemekten 2 saat önce yapılan ölçümde 140 mg/dL ile 199 mg/dL arasındaki değerler şeker hastalığına aday bireyleri temsil eder.
TİP 1 DİYABET NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Tip 1 diyabet tedavisinde hastalığın hangi durumda olduğunu belirlemek tedavinin seyri hakkında yorum yapabilmek için en önemli basamaktır.
Bu adımda kişinin hastalık seyrine göre doz ayarlaması yapılarak insülin tedavisine başlanır. Aynı zamanda bir beslenme uzmanı tarafından kişiye diyet planlaması yapılarak şeker seviyesi kontrol altına alınmaya çalışılır.
Besinlerdeki karbonhidrat mümkün olduğunca kısıtlandığında kişinin doz ayarlaması yeniden ayarlanarak iyi bir seviyeye getirilebilir.
Tip 1 diyabetli hastalar teşhis sonrasında kendilerine dikkat ettikleri taktirde günlük yaşantılarında bir sorun yaşamadan hayatlarına devam edebilirler.
TİP 1 DİYABET HASTALARIN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER NELERDİR?
Tip 1 diyabet hastalarının dikkat etmesi gereken birtakım unsurlar bulunmaktadır. Bu unsurlara dikkat edildiğinde kişinin hayatı oldukça kolaylaşacaktır.
Ancak dikkat edilmediği durumlarda böbrek hasarı, göz hasarı ve sinir hasarları gibi ciddi problemler yaşanabilir. Bu durumların ortaya çıkmaması ve kişinin hastalık belirtilerini minimum düzeyde yaşayabilmesi için hem dahiliye hekiminin hem de diyetisyeninin önerilerini dikkatle takip etmelidir.
- Düzenli kan şekeri değerinizi takip etmelisiniz. Bu size uzak durmanız gereken besinler hakkında da bilgi verecektir. Örneğin, taze fasulye yemeğinde kullandığınız 2 adet küp şekerin bile yemek sonrası kan şekerinizi ciddi anlamda bozduğunu fark ettiniz. Buna göre daha sonraki öğünlerinizde daha dikkatli davranabilirsiniz.
- Düzenli uyumaya özen göstermelisiniz. Beslenme düzeninizi diyetisyeninizin belirlediği şekilde takip edebilmek için uykunuzun düzeni de oldukça önemlidir. Gece yemek yemeniz ve düzensiz uyumanız halinde öğün ve egzersizleriniz takip edemezsiniz.
- Hazır gıdalardan, fast-foodlardan, tatlılardan ve bazı meyveleri aşırı tüketmekten kaçınmalısınız. Araştırmalara göre meyveleri bile çok miktarda tükettiğimizde glisemik yük dediğimiz durum meydana gelmektedir ve bu da şeker seviyenizin yükselmesine neden olabilir.
- Doktor kontrollerinizi aksatmamalısınız. Düzenli şekilde kan değerlerinizi kontrol ettirmeli ve almanız gereken ilaçların yeni doz ayarını yapmada hekiminize yardımcı olmalısınız. Durumunuzu en iyi siz düzeltebilirsiniz. Bunun için yapacağınız uygulamalarda özenli ve titiz davranmalısınız.
- İlaçlarınızı düzenli kullanmaya dikkat edin. İlaçlarınızı düzenli kullanmazsanız hormon dengenizde ciddi dalgalanmalar meydana gelebilir. Bu da komplikasyon gelişmesi riskini arttırır. Bu nedenle saatlerinizi ayarlamalı ve bunları aksatmamalısınız.
- Strese dikkat edin. Stres şeker seviyenizde dalgalanmalar yaratabilir. Bu nedenle stres ile başa çıkmanın yollarını öğrenmeli ve ruh sağlığınızı önemsemelisiniz. Stres kontrol edilemediğinde diyabet hastalığı da dahil olmak üzere birçok sağlık sorunun kötüleşmesine neden olur.
S.S.S
- Tip 1 Diyabet Teşhisi Koyulmuş Biri Çocuk Sahibi Olur Mu?
Tip 1 Diyabet, toplumda görülen şeker hastalıklarından birisidir. Bu hastalığın bireyde olmasından kaynaklı herhangi bir çocuk sahibi olabilirler. Yani Tip 1 Diyabet hastalığının çocuk sahibi olmasında herhangi bir sorun yoktur.
- Tip 1 Diyabet Hastalığında Beslenme ve Spor Önemli Midir?
Beslenme ve Spor tüm bireylerin yapması gereken oldukça önemli aktivitelerden birisidir. TIP 1 Diyabet rahatsızlığına sahip bireylerinde spor yapması ve düzenli beslenmesi; yaşamlarını konforu açısından oldukça önemlidir. Ancak beslenme ve spor programında bireysel olarak hazırlanmasından ziyade, alanında uzman kişilerin yönlendirmesiyle gerçekleşmelidir.
- Kan Şekeri Ölçümü Ne Sıklıkla Yapılmalıdır?
Kan şekeri ölçümü, diyabet hastaları için oldukça önemlidir. Sağlığınız ve hastalığınız açısından önemli bilgileri Kan şeker ölçümü vermektedir. Bu testin hangi aralıklarla yapılacak olması hakkındaki bilgileri alanında uzman doktorunuz tarafından verilmesi gerekmektedir.
- Tip 1 Diyabet Geçici Midir?
Tip 1 Diyabet hastalığına sahipseniz; detaylı ve kapsamlı bir tedavi sürecine girersiniz. Alanında uzman doktorlar tarafından yönlendirilirsiniz. Tedavi sürecinin ne kadar süreceği ve geçici olup, olmadığı bilgisi doktorunuz tarafından sizlere sunulacaktır.