MİDE BALONU

Obezite; her ne kadar bir kısmımız tarafından göz ardı ediliyor olsa da oldukça yaygın ve yaygın görülen hastalıklarının büyük kısmının geri planında yer alan sağlık sorunudur. Bu soruna müdahale hayati öneme sahiptir ki, bunun için modern tıbbin gelişmiş enstrümanlarından faydalanabilmek mümkündür. Obezite cerrahisi veya halk arasındaki tanımı ile zayıflama ameliyatı ya da mide küçültme ameliyatı, obezitenin tedavi edilmesinde kullanılan araçların genel ismidir. Mide Balonu veya tıbbi ismi ile İntragastrik balon; bu cerrahi uygulamalardan bir tanesi ve yeni nesil etkili türlerindendir.

Mide balonu operasyonu; hastanın kısa sürede etkili biçimde kilo verebilmesini sağlayan, komplikasyonu düşük bir operasyondur ve hastaların kilo verdiklerine dair araştırmalar pozitif raporları ortaya koymuştur.

Obezite; kanser dahil olmak üzere birçok sağlık sorununu beraberinde getirebiliyor. Eldeki veriler ve yapılan klinik araştırmalar, obezitenin sebep olduğu hastalıklarla mücadele etmek yerine, obezite ile mücadele ederek, sorunu kaynağında çözmenin çok daha etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir.^,

Obezite ameliyatı gereksiniminin ortaya çıktığı düzey itibariyle kişilerin ciddi sağlık riskleri ile karşı karşıya oldukları kabul edildiğinden bu sağlık sorunun tedavisi için gerekli tüm uygulamaların tercih edilmesi zorunluluk arz eder. Elbette hangi uygulamanın ne şekilde yapılacağına hekim karar verir ve gerekli protokolleri tıbbi protokoller ışığında tercih edilir.

MİDE BALONU NEDİR?

Mide balonu; tıpkı bir balon biçimindeki sentetik implanttır. Mideye endoskopik yollarla indirilen bu gereç, sıvı veya hava ile doldurulabilir. Mide hacmini küçültmek biçiminde değil, içerisinde sindirilemez bir alan yaratarak kapasitesini azaltma prensibine dayalı bu uygulama bir altı ay ya da bir yıllık bir süreç için kullanılabilir ve süre sonunda takıldığı yolla çıkarılır.^,

Mide balonu sentetik (silikon) bir maddeden üretilir ve mukavemeti oldukça yüksektir. Bu aracın, içi sıvı ile dolu olan türü ve içi havayla dolu olan türü bulunur. Her iki türü de tercih edilebilmektedir. Hacmi yaklaşık 700cc olan ve fasılalarla ayarlanma özelliği olan balonlar, bir yıl süre ile midede kalır ve çoğunlukla herhangi bir komplikasyona sebep olmaz. Nadiren sızdırma durumu söz konusu olabilir ki, bu durumda endoskopik olarak balon çıkarılması şeklinde müdahale edilerek sorun ortadan kaldırılır.

MİDE BALONU AMELİYATININ TARİHİ

Mide balonu; 1985 yılından Amerikan Gıda Dairesi (FDA) tarafından onaylanan bir zayıflama gereci olarak hayatımıza girmiştir. 1987 ve 1988’de bu uygulamanın bir tıbbi uygulama olarak pratikleri yapılmaya başlanmış 1992’de bazı yan etkileri nedeniyle tartışmaya açılmıştır. 2015 yılında geliştirme süreçleri tamamlanarak bugünkü uygulama biçimi ile Ameraik Tıbbi Cihaz ve İlaç Dairesinden ruhsat alan yöntem, hali hazırda dünyanın hemen her ülkesinde tıbbi protokol olarak kullanılmaktadır. Hatta balonların en yoğun üretildiği ülke bir Avrupa ülkesi olan Fransa’dır.

MİDE BALONU AMELİYATI NASIL YAPILIR ?

Balon endoskopik olarak yani ameliyatsız olarak uygulanır. Hasta anestezi ile uyutulduğundan işlem sırasında herhangi bir şey hissetmez ve işlem ortalama 15 dakikada tamamlanır. Balon uygulanmadan önce yemek borusu, mide ve 12 parmak bağırsağı endoskopik olarak değerlendirilir ve balonun uygulanmasına engel bir durum olup olmadığı ortaya konur. Engel bulunmayan hastalarda endoskop çıkarıldıktan sonra balon özel aparatlar aracılığı ile ağız ve yemek borusu yolundan mideye gönderilir. Daha sonra tekrar endoskopi yapılarak balonun midedeki konumu netleştirildikten sonra yine özel endoskopik aparatlar aracılığı ile balon içine metilen mavisi ile boyalı serum fizyolojik verilerek balon şişirilir. Öncelikle 400 cc verilen serum fizyolojik hastanın tolere edebilirliğine göre zamanla artırılabilir ve tüm bu işlemler endoskopik olarak yapılır. İşlem sonrası hasta hemen uyanır ve yaklaşık 1-2 saat hastanede kaldıktan sonra evine taburcu edilir.^,

Mide balonu uygulaması, klinik ortamda hekim tarafından yapılır. Bu uygulamanın başka hiçbir formu yoktur. Ayrıca uygulama, talep eden herkese yapılmaz. Bunun için bir ön inceleme ve gerekli olması halinde detaylı konsültasyon istenebilir. Bu nedenle tedavi seçmeden önce hekimle iletişime geçerek, sizin için en uygun tedavi biçiminin ortaya çıkarılmasını istemeniz en uygun yöntemdir. Hekim sizin için gerekli prosedürü belirleyecek ve sağlıklı biçimde uygulayabilecektir. Tüm tıbbi işlemlerin hekimlerin karar, yetki ve sorumluluğunda olduğunu unutmamak gerekir. Kaldı ki, hekimler de evrensel tıbbi protokollere bağlı olarak karar verir ve işlem yapar.

MİDE BALONU İLE NASIL KİLO VERİLİYOR?

Mide balonu, kilo verdiren bir ilaç veya enerji yakmayı hızlandıran bir araç değildir. Bu gereç, midenin besin depolama kapasitesini azaltarak, kişinin fazla besin tüketmesini engeller. Kişinin midesinde herhangi bir kesi veya benzeri gereksinimi olmadığından, kişinin normal hayatına kısa sürede dönmesi mümkündür ve bu sayede günlük yaşantısının gerektirdiği kalori yakım seviyesine hemen ulaşabilir. Bununla birlikte, mide balonu, diğer zayıflama ameliyatlarından farklı olarak egzersiz kısıtlaması daha az olan bir operasyon biçimidir. Bu sayede kişinin belli sporları yapabilmesi de mümkün olduğundan kilo verme süreci duruma göre hızlandırılabiliyor.

Ancak, mide balonu işlemi sonrasında kendiliğinden bir zayıflama sürecinden söz edebilmek oldukça güç. Her ne kadar kişinin bir seferde tüketeceği besin miktarı azalıyor olsa da, günlük toplam kalori alımının azaltılmaması ve tüketilen besin türlerinin hekimin uygulayacağı diyete uygun olmaması durumunda ortaya çıkacak sonucun beklenenden düşük olması söz konusu olabilir.

Kişinin işlem sonrasında günlük egzersizlerini eksiksiz yapması ve uygun öğünlerde uygun besinleri tüketmesi zorunludur. Ancak bu sayede obezite cerrahisi operasyonlarının tamamında olduğu gibi, bu operasyonda da başarıya ulaşabilmek mümkün olacaktır. Ayrıca düzenli hekim ve diyetisyen ziyaretleri de sürecin sorunsuz devam edebilmesi için gereklidir.

KİMLERE UYGULANABİLİR?

• BKİ 30 ve üzerinde ya da 15-20 kilo fazlası olan hastalar
• Birçok diyet ve egzersiz programına rağmen başarısız hastalar
• Cerrahi tedavinin riskli olduğu obez hastalar
• Yaşı 18’den büyük ve 60’dan küçük olan hastalar

Mide balonu işlemi uygulama kararının yetkisi hekime aittir. Bu noktada kişinin bu işlem için fiziksel olarak uygun olması yegane koşul değildir. Hekim yapacağı konsültasyon neticesinde kişinin öncelikle diyet yapmasını isteyebilir. Bu nedenle yukarıdaki kriterler içerisinde bulunmak koşulsuz olarak bu uygulamayı alabileceğiniz anlamına gelmeyecektir. Ayrıca bazı durumlarda bu koşullara uyuyor olmalarına rağmen, çeşitli sebeplerle uygulamayı almakta engellerin ortaya çıkması da söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle hekim kontrolünden önce bu konuda kesin olarak yargı koyabilmek mümkün değildir.

KİMLERE UYGULANAMAZ?

• Alkol ve madde bağımlıları
• Hamile olan ve hamilelik planlayan hastalar
• Ciddi kalp, böbrek, karaciğer ve akciğer hastalığı bulunanlar
• Öncesinde yemek borusu ve mide ameliyatı olan hastalar
• Sürekli kan sulandırıcı kullanmak zorunda olan hastalar
• Mide fıtığı, reflü ve buna bağlı yemek borusu yanığı olan hastalar
• Mide-onikiparmak barsak ülseri olan hastalar

Bu koşulların dışında, belli seviyenin üzerinde obezite sorunu olanların mide balonu taktırması belli bir süre diyet şartına bağlanabilir. Hekimin yapacağı kontrollerin ardından bununla ilgili net bir cevaba ulaşılması söz konusudur. Diğer hastalıklar ve kullanılan ilaçlar da engel olarak sayılabilecek faktörler arasında sayılabilir.

HANGİ YAŞLARDAKİ KİŞİLERE UYGUNDUR?

Mide balonu işlemi yetişkinler için uygundur. Burada yaş sınırı olarak 18-60 yaş aralığı belirtilir. Ancak, duruma göre yaş sınırı 16’dan 75’e kadar esnetilebilmektedir. Mide balonu işlemi kimlere yapılır veya yapılmaz başlıklarında belirttiğimiz gibi, obezitenin durumu ve kişiye olan etkileri nazara alınarak, yaş gruplarında makul değişiklikler yapılabilir.

Erken yaşlar için obezite cerrahisi yaygın olarak tercih edilmez. Gelişim çağındaki çocuklar için diyetler dahi son derece dikkatli uygulanması gereken unsurlar iken, bu gibi bir operasyonun yapılması bir risk sayılabilir. Ancak obezitenin diğer risklerden daha büyük hale gelmesi durumunda detaylı analizler yapılarak bu uygulamanın yaş sınırı bir miktar aşağıya çekilebilir.

İleri yaşlarda ise beslenme son derece önemli olduğundan, yine yaş sınırını esnetmek yapılacak analizlerle verilebilecek bir karardır. Doktorun uygunluğunu onaylaması ve diğer etkenler bakımından sorun olmaması halinde belli esnetmeler mümkün olabilir.

AVANTAJLARI NELERDİR?

Mide balonu işleminin başlıca avantajı, diğer obezite cerrahisi operasyonlarına göre daha kolay ve hastaya daha az komplikasyon riski taşımasıdır. Uygulama endoskopik olarak yapılır ve her an geri alınabilir. Bu bakımdan bir yan etki halinde derhal müdahale mümkündür. Kalıcı bir implant olmaması sebebi ile vücuda herhangi bir etkisi yoktur, sadece kilo verme sürecinde mide içinde kalır ve bir etkiye yol açmaz. Mide hastalıkları olanlar için daha uygun bir çözümdür, bu noktadaki etkiler daha kolay kontrol edilebilir.

Tabii Mide balonu işleminin en önemli özelliği diğer uygulamaların çoğundan daha ekonomik olmasıdır. Operasyon dakikalar içerisinde sona erer ve hasta çok kısa zamanda hayatına dönerken, bu uygulama için daha az maliyete katlanması söz konusu olabilir. 

RİSKLER VE KOMPLİKASYONLAR NELERDİR?

Çok nadir de olsa balon yerleştirilirken kanama ve yemek borusu ve midede delinme olabilir. İlk zamanlar midede rahatsızlık hissi, bulantı ve/veya kusma görülebilir. Bu gibi durumlar gerek ağız yoluyla gerekse damar yoluyla verilen ilaçlar ile kontrol altına alınır ve zamanla hasta balona uyum sağlar. Yine ilk haftalarda günlük sıvı alımı azalmasına bağlı yorgunluk halsizlik olabilir. Balonun patlaması sonucunda bağırsaklardan kaçar ve ameliyat gerektiren barsak tıkanmasına neden olabilir.

Mide balonu patlaması çok nadirdir. Patladığında içindeki mavi su barsak sistemine karışır ve idrarı maviye boyar. Bu durumda hasta balonu normal yollarla atar ya da endoskop ile mide içine girilerek ameliyatsız olarak balon çıkarılır.^,

Her ne kadar komplikasyon oranı oldukça düşük olduğu biliniyor olsa da bu uygulamadan sonra beklenmeyen bir etki görülmesi durumunda vakit kaybedilmeden hekime başvurulması gerekir. Hekimin belirteceği durumlar dışında olağan dışı bir durumun ortaya çıkması, farklı bir soruna işaret edebileceği gibi, operasyonla ilgili bir yan etki de olabilir. Hekime başvurmanız durumunda sorun çözülebilecektir.

İŞLEM SONRASI İYİLEŞME SÜRECİ AMELİYAT SONRASI BESLENME

Mide balonu işlemi sonrasında beslenme periyodu ilk birkaç gün özel koşullara tabidir. Komplikasyonların çıkmasının olası olduğu ilk hafta içerisinde hastanın midesini fazla yormaması gerekir. Balon mideye yerleşirken spazmlar ortaya çıkabileceğinden ilk 3 günlük süreçte sıvı beslenme daha doğru bir yaklaşımdır. İlerleyen zaman içerisinde beslenme düzeni yavaş yavaş normale dönebilir.

Burada en önemli unsur, kişinin balon taktırmadan önceki miktarda beslenmeye çalışmamasının gerekliliğidir. Örneğin; balondan önce her öğünde 500gr besin tüketiyorsanız, balondan sonra bunun azalması gerektiğinin bilinci ile yemek yemelisiniz. Tek seferde besin tüketme miktarınızı azaltmayıp, aynı miktarı yemek yolunu seçerseniz, balon buna izin vermeyeceğinden, ciddi komplikasyonlar oluşabilir. Mideniz eski miktarda besini alamayacağından, aşırı şişkinlik ortaya çıkabilir. Bu durumun sürdürülmesi halinde bu tedavi etkisiz hal gelecektir ki, bu da kilo verememeniz anlamına gelir.

Besinlerin tüketimine bu süreçten sonra çok dikkat etmek gerekecektir. Aşırı yağlı besinler, karbonhidrat ağırlıklı besinler ve asitli içecekler, belli bir süre dikkatli tüketilmelidir. Ayrıca zaten kilo verme sürecinde bir diyeti de uygulayacağınızdan, yeme rejiminizin zaten kontrol altında olması gerekir.

Doktorunuzun ve/veya diyetisyeninizin sizin için hazırlayacağı plana harfiyen uymanız gerekir. Bu sistem, işlemin bir bileşenidir ve bozulmaması gerekir. Doğru bir diyet ile, bu destek tedavisini de alarak, planlanan süre içerisinde sağlıklı biçimde kilo verebilirsiniz. Unutmamak gerekir ki, tüm obezite cerrahisi operasyonları, bir sürecin sonunda kilo vermenizi sağlar ve bu süreç içerisinde bilinçli ve sistematik bir diyet önemli yere sahiptir.

MİDE BALONU TAKTIRANLARA ÖNERİLEN EGZERSİZLER

Mide balonu işlemi sonrasında yapılacak egzersizler, diğer obezite cerrahi operasyonları ile benzerlik gösterir. Ancak burada mide balonu taktıran kişinin dikkat etmesi gereken, mide içerisinde bir implant olduğunu unutmamaktır. Midenizin darbe alacağı her türlü spordan kaçınmalı ve uygulama süresinde ağırlık sporları gibi sporları yaparken dikkatli olmalısınız.

Ancak bu spor yapmamalısını anlamına asla gelmez. Bilakis zayıflama süreci içerisinde spor, en azından düzenli egzersiz ve beden eğitimi son derece önemlidir. Uygun şekilde egzersizlerinizi yapmalı ve ağır sporlardan kaçınarak, tempolu yürüyüş ağırlıklı olmak üzere ağır olmayan sporları tercih etmelisiniz.

Bir an önce kilo verme isteği ile henüz obezite ile savaştığınız bir dönemde ağır sporları yapmak sadece mide içerisindeki balon bakımından değil, vücudunuzun diğer fonksiyonları bakımından da risktir. Bu nedenle yapacağınız sporlar hakkında hekiminizden onay almadan hareket etmeyiniz. Bu noktada karar merci herhangi bir spor salonu antrenörü değil, doktor ve diyetisyendir. Mevcut durumunuzun nelere yol açabileceğine dair onay almadan spor yapmak son derece tehlikeli olabileceğinden, bu kurala uymanız gerekir.

Uygun şekilde spor egzersiz yapıp, doğru beslenmeniz halinde, bu yöntem ile kilo verebilirsiniz. Hekiminizin kontrolünde sağlıklı bir sürece ulaşmak için tıbbı protokolleri asla terk etmeyiniz.

Kaynakça:

¹ Saber AA, Shoar S, Almadani MW, Zundel N, Alkuwari MJ, Bashah MM, Rosenthal RJ (2017). “Efficacy of First-Time Intragastric Balloon in Weight Loss: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials”. Obesity Surgery. 27 (2). ss. 277–287. doi:10.1007/s11695-016-2296-8. PMID 27465936.

² Metabolik Cerrahi Nedir? Türkiye Metabolik Cerrahi Vakfı (Web Siyafası URL: http://www.mecev.org/metabolik-cerrahi/) (Erişim tarihi: 27.08.2020)

³ Türkiye Metabolik Cerrahi Derneği (Web Sayfası URL: http://metabolikcerrahidernegi.org.tr/metabolik-cerrahi/)

⁴ Morbid obezite tedavisinde intragastrik balon uygulaması sırasında meydana gelen balon rüptürü vakası AKADEMİK GASTROENTEROLOJİ DERGİSİ, 2007; 6 (2): 94-96

⁵ Mathus-Vliegen EM, Tytgat GN. Intragastric balloon for treatmentresistant obesity: safety, tolerance, and efficacy of 1-year balloon treatment followed by a 1-year balloon-free follow-up. Gastrointest Endosc. 2005; 6: 19-27.

⁶ Intragastric Balloons for Obesity Management Web Sayfası URL: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5763559/

⁷ A history of intragastric balloons Web Sayfası URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26775045/

⁸ Intragastric Balloon Treatment for Obesity: Review of Recent Studies Web Sayfası URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28707286/

⁹ Endoscopic Bariatric Therapy: A Guide to the Intragastric Balloon Web Sayfası URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28707286/

¹0 Türkiye Metabolik Cerrahi Derneği (Web Sayfası URL: http://metabolikcerrahidernegi.org.tr/metabolik-cerrahi/)

¹1 Gaur S, Levy S, Mathus-Vliegen L, Chuttani R (2015). “Balancing risk and reward: a critical review of the intragastric balloon for weight loss”. Gastrointestinal Endoscopy. 81 (6). ss. 1330–6. doi:10.1016/j.gie.2015.01.054. PMID 25887720.

¹2 Gastric Perforation as a complication of intragastric balloon Web Sayfası URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29475822/

¹3 Intragastric Balloons for Obesity Management – Web Sayfası URL: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5763559/

¹4 Türkiye Metabolik Cerrahi Derneği (Web Sayfası URL: http://metabolikcerrahidernegi.org.tr/metabolik-cerrahi/)