Tüp Mide (Sleeve Gastrektomi) Ameliyatı Sonrası Beslenme
Tüp mide ameliyatı, midenin hacmini cerrahi yollar kullanarak küçülten, midenin %75-80’ini alan bir bariatrik cerrahi işlemdir. Dünya çapında en yaygın uygulanan bariatrik prosedürdür.
Tüp mide ameliyatı sayesinde:
- Genel olarak iyileştirilmiş yaşam kalitesi
- Ameliyattan sonraki bir yıl içinde yaklaşık %60-70 oranında kilo kaybı
- Tip II diabetes mellitus, hipertansiyon, uyku apnesi, karaciğer yağlanması, eklem ağrısı ve hiperlipidemi gibi obezite ile ilgili risklerin hafifletilmesi veya iyileştirilmesi
- Ghrelin hormonunun baskılanarak açlık hissinin azaltılması sağlanabilir.
Bu ameliyatı geçiren bireyler daha hızlı tok hissederler, bu nedenle aşırı yeme problemleri önemli ölçüde azaltır. Ayrıca vücudun ghrelin adı verilen açlık hormonu üretme yeteneğini de azaltır. Çoğu durumda, vücutta bu hormonun seviyesinin azalması, bireylerin ameliyattan sonra daha az acıkmalarını sağlar.
Ameliyattan sonra, bir kişinin midesi orijinal boyutunun yaklaşık dörtte biri kadardır. Kişi, vücudun iyileşmesine ve daha küçük bir mide kapasitesine uyum sağlamasına izin veren bir diyet uygulamalıdır. Tüp mide ameliyatını takiben kişiye özel diyet planı için bir diyetisyene danışılmalıdır.
Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü’ne göre, araştırmalar tüp mide ameliyatı sonrasında insanların ortalama fazla kilolarının yaklaşık %70-80’ini verdiklerini göstermiştir.
Tüp mide diyeti, uzmanların bireyleri ameliyata hazırlamak, iyileşmelerine yardımcı olmak ve ömür boyu sağlıklı beslenmeye geçişlerini kolaylaştırmak için tasarlanan birkaç aşamalı bir diyettir.
Obezite cerrahisinden sonra kişilerin diyetlerine yavaş yavaş katı yiyecekler eklemesi gerekir. Bunu yapmak, vücudun midenin yeni boyutuna alışmasını sağlar. Diyetin planlanması, ameliyatın kapsamı ve kişinin bunu ne kadar iyi tolere ettiği gibi birçok faktöre bağlı olacaktır. Başarılı bir iyileşme için ameliyat öncesi ve sonrası planlanan diyeti uygulamak önem taşır.
1. AŞAMA
İLK 2 GÜN – BERRAK SIVI DİYET
Kısa sürelidir. Birey hastanede olduğu süre içinde kullanılır. Gerekli tetkikler yapıldıktan ve doktorun onayı alındıktan sonra; şekersiz, kalorisiz, kafeinsiz, karbonatsız, şeffaf sıvılar tüketilebilir. Bu diyetin amacı gerekli hidrasyonun sağlanmasıdır. Su, enteral beslenme solüsyonları, sulandırılmış toz protein destekleri, şekersiz jeller, şekersiz içecekler, taze sıkılmış ve süzülmüş meyve suları, az yağlı et suyu tüketilebilir.
2. AŞAMA
1-2 HAFTA – TAM SIVI DİYET
Hasta taburcu olduktan sonraki ilk 2 haftayı kapsar. Kafeinsiz, şekersiz, kalorisiz ve proteinden zengin sıvılar tercih edilmelidir. En az 60 gr protein tüketilmelidir. Sıvılara kesinlikle şeker ilavesi yapılmamalıdır, aksi takdirde dumping sendromu ile karşı karşıya kalınabilir. Günde en az 1400-1900 ml sıvı tüketilmeli ve bu sıvının en az yarısı su olmalıdır. Ayrıca bu dönemde eksikleri karşılamak açısından mutlaka vitamin ve mineral takviyeleri kullanımına başlanmış olmalıdır. Yağsız süt , soya sütü, badem sütü, tolerasyona göre laktozsuz süt, ayran, taneciksiz çorbalar, tek seferde 30 gramı aşmayacak şekilde protein tozu tüketilebilir.
3. AŞAMA
3-4 HAFTA – PÜRE DİYETİ
Kalorisiz, kafeinsiz, şekersiz içecekler tüketilir. En az 1400-1900 ml sıvı tüketilmeli ve bu sıvının en az yarısı su olmalıdır. Bu dönemde kafeinden uzak durulmalıdır. Su dışındaki sıvıların yerini püre gıdalar alır. Püre gıdalardan 30 dakika öncesinde veya sonrasında sıvı alımı gerçekleştirilmelidir. Alınan besinler püre de olsa yavaş tüketilmeli, ağızda dairesel hareketler yapılarak alımı sağlanmalıdır. Mümkünse gün içerisinde alınan her öğünde protein kaynağı olması tavsiye edilmektedir. Asitli meyveler ilk ay tercih edilmemelidir. Günde en az 60 gr protein alınmalıdır.
4. AŞAMA
ÖMÜR BOYU – KATI DİYET
Püre diyeti sonrası 5-6. haftada yumuşak diyet uygulanır. Öncelik proteinde olmak üzere sebze, meyve tüketimine özen gösterilir. Yağsız süt ve süt ürünleri, şekersiz ürünler tercih edilir. Referanslara göre ilk 3 ay sonuna kadar ekmek, makarna, pirinç gibi karbonhidratların tüketimi önerilmemektedir. Ömür boyu diyete bir uzman eşliğinde devam edilmeli, vitamin ve mineral kullanımı takip edilmeli, yeterli su ve protein alımı sağlanmalıdır. Yüksek kalorili, şeker ilaveli besinler tercih edilmemelidir. Kesinlikle alkol tüketilmemeli ve düzenli egzersiz yapılmalıdır. Hastanın yaşam boyu sürdürecek olduğu diyeti beslenme uzmanı tarafından planlanmalıdır. Şeker ve yağ kısıtlanmalı, hastanın yaşam boyu sürdürecek olduğu beslenme ilkeleri ile ilgili beslenme eğitimi verilmelidir.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER VE ÖNERİLER
- Hastaların düzenli olarak hekim, bariatrik diyetisyen ve psikiyatrist takibinde olması operasyon sonrası hedefe ulaşmada başarıyı arttırır.
- Proteinler, tercihen karbonhidrat ve yağlardan önce yenilmelidir.
- Asla yiyecek ve içecekler bir arada alınmamalıdır. Katı sıvı ayrımına dikkat edilmelidir. Katılardan ya 30 dakika önce ya da 30 dakika sonra sıvılar tercih edilmelidir. Dolgunluk ve doygunluk hissedildiğinde, yeme ve içme sonlandırılmalıdır.
- Günde en az 4-6 öğün tüketilmelidir.
- Taburculuk sonrası ilk hafta istirahat edilebilir. Sonrasında günde 30 dakika fiziksel aktivite yapılmasına özen gösterilmelidir. Egzersiz kişiye göre ve bireyin kondisyonu belirlenerek sakatlanmasına yol açmayacak şekilde planlanmalıdır. Kişisel eğitmenlerin belirleyeceği doğru antrenman programları ile sıkılaşma, kas kitlesinde artma ve yağ kütlesinde azalma gözlemlenebilir. Ayrıca yürüyüş yağ yakabilmek için iyi bir alternatif olacaktır. 1.aydan sonra egzersiz süresi ve temposu artırılarak yaklaşık 1 saate çıkabilir. 3 ay süresince karın egzersizlerinden kaçınılmalıdır. Yüksek yoğunluklu egzersizlere 3.aydan sonra başlanmalıdır. En doğru sonucu elde edebilmek için antrenman programlarına mutlaka direnç ve kardiyo egzersizleri eklenmelidir. Kişisel eğitmen ile çalışılamayan durumlarda egzersiz videolarından da faydalanılabilir.
- Dumping sendromu oluşmasını önlemek için yoğun şekerli yiyecek içeceklerden kaçınılmalıdır.
- Multivitamin ve mineral takviyeleri alınmalıdır. Ameliyattan sonraki 2. haftada mutlaka vitamin, mineral, çiğnenebilir tablet ve toz protein destekleri kullanılmaya başlanmış olmalıdır. Tüp mide ameliyatı sonrası 3-6 ay boyunca yeni beslenme düzenine geçişte eksikliğin önüne geçmek için kullanılmalıdır.
- Rafine şeker tüketimi sınırlandırılmalıdır. Ancak sağlıklı tatlı alternatifleri tüketilebilir. Meyve tercihleri mevsime uygun olacak şekilde seçilmelidir. Örnek olarak porsiyon kontrolü ile şekersiz hindistan cevizi topları, smoothie, brownie, muffin veya proteinli dondurma gibi aşağıda tarifi verilen sağlıklı alternatifler tüketilebilir.
Bariatrik Cerrahi Sonrası Tüketilebilecek Sağlıklı Tatlı Tarifleri
Proteinli Dondurma
400 gram protein yoğurt, 100 gram aromalı protein tozu ve 1 adet donmuş küçük muz karıştırılır. 2 saat dondurucuda beklettikten sonra tüketilebilir.
Smoothie
1 çay bardağı proteinli süt, 30 gram proteinli yoğurt, 1 porsiyon meyve ve buz küpleri blender yardımıyla karıştırıldıktan sonra tüketilebilir.
Hindistan Cevizi Topları
1 su bardağı hindistan cevizi tozu, 2 yemek kaşığı labne peynir ve 1 yemek kaşığı bal bir kapta karıştırıldıktan sonra top şekli verilir. İsteğe göre dışı tarçın ile kaplanabilir.
Şekersiz Brownie
1 adet ezilmiş küçük boy muz, 1 yumurta, 1 çorba kaşığı proteinli süt, yarım bardak kakao, ½ çay kaşığı kabartma tozu ve 30 ml balı blenderda çekerek pürüzsüz hale gelene kadar karıştırılır. 170 derece önceden ısıtılmış fırında 25-30 dakika pişirdikten sonra soğuması beklenip tüketilebilir.
Böğürtlenli Muffin
1 su bardağı tam buğday un, aromalı protein tozu, tarçın, ½ tatlı kaşığı kabartma tozu, bir çimdik tuz, 1 adet yumurta, zeytinyağı, 1 yemek kaşığı proteinli yoğurt ve ½ su bardağı böğürtlen karıştırıldıktan sonra muffin kaplarına yerleştirilir. 160 derecede önceden ısıtılmış fırında pişmesi kontrol edilerek yaklaşık 30 dakika beklendikten sonra tüketilebilir.
Referanslar
http://surgery.ucla.edu/bariatrics-gastric-sleeve
